1. Quỹ Khuyến học
cả nước lên tới 3.833 tỷ đồng
Trong năm 2018, công tác xây dựng và phát triển
tổ chức Hội Khuyến học tiếp tục phát triển, số chi hội Khuyến học, Ban Khuyến
học đều tăng ở khắp các địa phương nhất là các cơ quan, trường học, đặc biệt là
các trường đại học, cao đẳng và các cơ quan thuộc hệ thống chính trị. Tính đến
giữa tháng 12 năm 2018, số Hội viên khuyến học cả nước đã lên tới hơn 18 triệu
hội viên, chiếm khoảng 20% dân số cả nước.
Năm 2018, Hội tiếp tục đẩy mạnh phong trào học
tập suốt đời trong gia đình, dòng họ, cộng đồng, đơn vị học tập, hầu hết các
tỉnh đã sơ kết 3 năm triển khai việc thực hiện các mô hình học tập, kết quả đã
vượt kế hoạch được qui định trong lịch triển khai Quyết định 281/QĐ-TTg của Thủ
tướng Chính phủ. Đồng thời, tiếp tục tổ chức đa dạng các loại hình học tập cho
người lớn, củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của các Trung tâm học tập
cộng đồng ở các xã, phường, thị trấn.
Trung ương Hội và nhiều Hội Khuyến học địa
phương đã tích cực triển khai nghiên cứu các đề tài khoa học như xây dựng bộ
tiêu chí đánh giá mô hình học tập các cấp hành chính, mô hình công dân học tập,
thành phố học tập … qua thực tiễn rất nhiều tỉnh, thành Hội đã góp ý cho các
tiêu chí "Đơn vị học tập", tạo điều kiện giúp Bộ GD-ĐT triển khai tiếp
Đề án 281.
Hội nghị Ban Thường vụ
Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam
lần thứ 6 (khóa V)
Cũng trong năm 2018, hợp tác song phương và đa
phương giữa Hội với Bộ Lao động, Thương binh và xã hội; Bộ Văn hóa, Thể thao và
Du lịch; Liên hiệp Hội Phụ nữ Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ
Chí Minh... đã giúp cho sự nghiệp khuyến học có một vị thế cần thiết trong xã
hội.
Mặc dù năm 2018, các tỉnh miền Trung, miền núi
gặp rất nhiều khó khăn do bị ảnh hưởng nặng nề của bão lụt, nhưng Quỹ khuyến
học của cả nước tiếp tục tăng mạnh, tổng số tiền trong các Quỹ khuyến học là
3.833 tỷ, bình quân 41.296 đồng/1 người dân.
2. Bộ GD-ĐT công bố Chương trình giáo dục phổ
thông mới
Chiều 27/12, Bộ GD-ĐT công bố
chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) mới. Theo Bộ GD&ĐT,
chương trình GDPT mới sẽ có thay đổi, trong đó vừa kế thừa vừa phát triển những
ưu điểm của chương trình GDPT hiện hành.
Theo đó, chương trình GDPT mới đã giảm tải so với
chương trình hiện hành là giảm số môn học, giảm số giờ học, chọn lọc nội dung
giáo dục thiết thực, đổi mới phương pháp giáo dục, tạo điều kiện để học sinh
được lựa chọn môn học, chủ đề học tập và tăng cường các hoạt động thực hành.
Cùng với việc xây dựng chương trình GDPT mới, Bộ
GD-ĐT đã xây dựng và tích cực triển khai thực hiện Đề án đào tạo, bồi dưỡng nhà
giáo và cán bộ quản lý (CBQL) giáo dục; xây dựng chuẩn nghề nghiệp giảng viên
sư phạm; xây dựng và ban hành chuẩn nghề nghiệp giáo viên, chuẩn hiệu trưởng cơ
sở GDPT; biên soạn tài liệu bồi dưỡng giáo viên, CBQL giáo dục để thực hiện
chương trình GDPT mới; tích cực phối hợp với các địa phương rà soát, chuẩn bị
các điều kiện về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất để thực hiện thành công
chương trình.
3. Gian lận nghiêm trọng trong kỳ thi THPT quốc
gia
Ngày 11/7/2018, Bộ GD-ĐT công bố điểm thi THPT
quốc gia 2018 của hơn 900.000 thí sinh. Điểm giỏi ở Hà Giang, Sơn La, Hòa Bình
bất ngờ tăng vọt, trong khi đây đều là những tỉnh vốn có tỷ lệ học sinh bỏ học
cao và tỷ lệ tốt nghiệp THPT thấp nhất cả nước.
Vào cuộc điều tra, Bộ GD-ĐT và Bộ Công an phát
hiện hàng trăm bài thi
có can thiệp điểm số ở Hà Giang và Sơn La.
Nhiều bài thi trắc
nghiệm ở Sơn La và Hòa Bình có dấu hiệu bị tẩy xóa nhưng không khôi phục được
bài gốc.
Bộ GD&ĐT phối hợp cùng UBND tỉnh Hà Giang họp báo công bố về
điểm thi bất thường trong kì thi THPT quốc gia 2018. (Ảnh: Kiên Trung)
Bộ GD-ĐT cho biết, trong sai phạm thi cử tại kỳ
thi THPT quốc gia 2018, đã phát hiện chính thức xử lý 11 người theo đúng quy
định của pháp luật, xử lý với 151 trường hợp thí sinh theo quy chế và tới đây
còn làm tiếp. Trong đó, tổng cộng 11 cán bộ giáo dục, nhà giáo đã bị xử lý kỷ
luật, bắt giam. Đầu tháng 12, Bộ GD-ĐT đã đưa ra phương án thi THPT quốc gia
cho năm 2019, với những điều chỉnh kỹ thuật nhằm hạn chế thấp nhất tiêu cực.
4. Tăng đột biến
số lượng ứng viên đạt tiêu chuẩn chức danh GS, PGS năm 2017
Ngày 2/2/2018, Hội đồng Chức danh giáo sư nhà
nước (HĐCDGSNN) công bố danh sách ứng viên đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư
(GS), phó giáo sư (PGS) năm 2017. Theo đó, tổng số người đạt tiêu chuẩn GS, PGS
năm 2017 là 1.226 người, tăng gần 60% so với năm trước.
Nhận định về số lượng tăng đột biến này, GS.TSKH
Trần Văn Nhung, Tổng Thư ký HĐCDGSNN cho rằng trong năm 2017, ngày hết hạn nộp
hồ sơ lùi lại nửa năm, theo đó, các bài báo, sách xuất bản, đề tài nghiệm thu
của các ứng viên... cũng được lùi lại nửa năm.
Trước ý kiến trên các phương tiện thông tin đại
chúng phản ánh số lượng ứng viên đạt tiêu chuẩn GS, PGS tăng đột biến so
với các năm trước, ngày 8/2/2018, Văn phòng Chính
phủ có văn bản hỏa tốc gửi Bộ trưởng Bộ GD-ĐT, Chủ tịch
HĐCDGSNN Phùng Xuân Nhạ truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về
việc bổ nhiệm chức danh GS, PGS. Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ trưởng Bộ
GD-ĐT, Chủ tịch HĐCDGSNN nghiêm túc xem xét, rà soát kỹ lưỡng bảo đảm chất
lượng theo quy định; báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 20/2/2018.
Để đảm bảo khách quan trong quá trình rà soát
ứng viên chức danh GS, PGS theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, HĐCDGSNN
đã thành lập Tổ công tác độc lập để
kiểm tra hồ sơ các ứng viên xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh GS, PGS năm
2017.
Chiều ngày 5/3/2018, Chủ tịch HĐCDGSNN Phùng
Xuân Nhạ đã ký quyết định công nhận chức danh GS, PGS tới 1.131 hồ sơ ứng
viên đạt tiêu chuẩn chức danh GS, PGS năm 2017 mà HĐCDGSNN đã
thông qua bảo đảm đầy đủ tiêu chuẩn theo quy định, không có đơn thư tố cáo.
Ngày 31/8, Thủ tướng ban hành Quyết định số 37/2018/QĐ-TTg quy định tiêu chuẩn, thủ tục xét
công nhận đạt tiêu chuẩn và bổ nhiệm chức danh GS, PGS với nhiều tiêu chí cụ
thể, khắt khe hơn. Đợt xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh GS, PGS đầu tiên
theo Quyết định 37 sẽ bắt đầu vào năm 2019.
5. Hàng loạt vụ bạo hành thể chất, tinh thần học
sinh
Trong năm 2018, tại các trường học xảy ra nhiều
vụ bạo hành thể chất, tinh thần học sinh khiến dư luận bức xúc. Có thể kể đến
một số vụ nổi cộm như cô giáo tiểu học ở
Hải Phòng bắt học sinh lớp 3 uống nước giặt giẻ lau bảng; cô giáo THPT ở
TPHCM lên lớp gần 4 tháng mà không giảng bài; cô giáo ở Quảng Bình
“chỉ đạo” cả lớp tát một học sinh lớp 6 tổng cộng 230 cái tát vì bị
cho là “nói bậy”, và cô tát thêm 1 cái nữa, khiến học sinh này phải
nhập viện.
Trước những vụ giáo viên bạo hành học sinh, các
chuyên gia, nhà giáo dục nhận định, nguyên nhân đến từ nhiều phía: do trình độ,
năng lực, hoàn cảnh, tính cách cá nhân của giáo viên; do áp lực mặt trái của
“bệnh thành tích”; do thiếu vắng vai trò của tâm lý học đường…
Trong khi học sinh bị giáo viên bạo hành về thể
xác và tinh thần thì giáo viên cũng trở thành nạn nhân của phụ huynh. Điển hình
là phụ huynh ở Long An đến trường phản ứng, bắt cô giáo quỳ gối suốt
40 phút vì cô đã phạt học sinh lớp 4 quỳ gối. Hay như vụ một nữ phụ huynh vào
tận trường học ở Bạc Liêu chửi mắng và quay
clip đăng Facebook xúc phạm thầy giáo vì thầy cho học sinh vứt
cái quần của con gái bà vào thùng rác.
6. “Lùm xùm” sách Công nghệ giáo dục và chuyện
độc quyền sách giáo khoa
Trước thềm khai giảng năm học mới 2018 - 2019,
một clip hướng dẫn phụ huynh cách đánh vần tiếng Việt theo sách Tiếng Việt 1
- Công nghệ Giáo dục gây xôn xao dư
luận. Sau đó, một đoạn clip với các ký tự hình: tròn, vuông, tam giác bên cạnh
các từ tiếng Việt khác cũng thu hút sự chú ý của cộng đồng mạng về cách đọc
“lạ”. Tranh cãi bùng nổ dữ dội trên mạng xã hội với những cụm từ “cách đánh vần
lạ”, “thay đổi cách đọc, chữ viết mới”… Hiện tượng này xuất hiện vào đúng thời
điểm ngành Giáo dục chuẩn bị thay sách giáo khoa (SGK) theo chương trình phổ
thông mới.
Với những phụ huynh, giáo viên lâu năm, đây là
cách đánh vần, học ghép âm của Tiếng Việt 1 - Công nghệ Giáo dục đã được áp
dụng tại một số nơi trong suốt hơn 40 năm qua.
Sau đó, Bộ GD-ĐT cũng đã lên tiếng bày tỏ quan
điểm về bộ tài liệu gây “bão mạng” do Giáo sư Hồ Ngọc Đại làm chủ biên. Theo Bộ
GD-ĐT, các địa phương tiếp tục áp dụng trong năm học 2018 - 2019 ở những nơi
đang triển khai và không mở rộng để giữ ổn định cho đến khi thực hiện chương
trình GDPT mới.
Sách Công nghệ Giáo dục.
(Ảnh: Mỹ Hà)
Trong khi trên diễn đàn mạng xã hội rầm rộ “mổ
xẻ” về phương pháp Công nghệ giáo dục thì tại diễn đàn Quốc hội, đại biểu liên
tiếp đặt vấn đề về bất cập của SGK hiện hành, trong đó nổi bật là những chỉ
trích về việc làm SGK của NXB Giáo dục Việt Nam gây lãng phí “ngàn tỷ”.
7. Luật Giáo dục đại học được bổ sung, sửa đổi
Sáng ngày 11/12/2018, Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam đã họp báo công bố
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật GDĐH.
Trước đó, ngày 19/11/2018, tại kỳ họp thứ 6,
Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam khóa XIV đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một
số điều của Luật GDĐH. Ngày 3/12/2018, Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam đã
ký Lệnh số 13/2018/L-CTN công bố và Luật có hiệu lực từ ngày 1/7/2019.
Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Lê Hải An cho biết, Luật tạo
cơ sở pháp lý quan trọng thúc đẩy thực hiện tự chủ đại học, sử dụng hiệu quả
các nguồn lực, nâng cao chất lượng GDĐH, bảo đảm sự hội nhập quốc tế, đáp ứng
tốt hơn nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực của nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Lê
Hải An thông tin về Luật Giáo dục đại học sửa đổi, bổ sung.
8. Tình trạng
thừa, thiếu giáo viên
Theo số liệu thống kê, tính đến thời điểm
ngày 15/8/2018, số lượng đội ngũ giáo viên mầm non, phổ thông toàn
quốc có 1.161.143 giáo viên. So với nhu cầu sử dụng theo định mức quy
định, số giáo viên còn thiếu sau khi đã được giao thêm biên chế để
tuyển dụng là: 75.989 người.
Riêng cấp THCS, hiện nay có tình trạng thừa,
thiếu cục bộ giữa các môn học ở một số cơ sở giáo dục, giữa các địa phương
trong một tỉnh mà không điều tiết được.
Do đó, dẫn đến việc một số địa phương đã ký hợp
đồng giáo viên ngoài chỉ tiêu biên chế được giao không đúng với quy định hiện
hành như: Krông Pắk (Đắk Lắk), Cà Mau, Thanh Oai (Hà Nội), Phú Yên, Quảng
Ngãi, Hà Tĩnh, Hải Dương, Thanh Hóa, Quảng Trị và một số địa phương
khác.
Hàng trăm giáo viên hợp
đồng dôi dư ở Đắk Lắk lo lắng khi đứng trước nguy cơ thất nghiệp
Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Hữu Độ cho biết, hiện
nay, Bộ đã và đang chỉ đạo các địa phương rà soát quy hoạch mạng lưới
trường/lớp; chỉ đạo nghiên cứu, dự báo nhu cầu đào tạo giáo viên; giao
chỉ tiêu tuyển sinh cho các trường sư phạm sát với nhu cầu sử dụng; rà
soát, quy hoạch lại hệ thống cơ sở đào tạo giáo viên; ban hành quy định về
trình độ đào tạo bằng tốt nghiệp thứ 2 trình độ đại học, trình độ
cao đẳng nhóm ngành đào tạo giáo viên để làm cơ đào tạo văn bằng 2
giáo viên dôi dư cấp THPT, THCS điều chuyển dạy mầm non, tiểu học; xây
dựng phần mềm quản lý và thống kê đội ngũ để kịp thời phát hiện và xử
lý khi có bất cập xảy ra.
Đồng thời, chỉ đạo các địa phương rà soát, từng
bước thực hiện việc đồn dịch các điểm trường lẻ về trung tâm, giảm dần sự phân
tán, manh mún các điểm trường lẻ. Qua đó giảm dần số nhân viên hỗ trợ, phục vụ
trên tinh thần tăng cường thực hiện làm kiêm nhiệm; hợp đồng với các cơ sở y tế
trên địa bàn để thực hiện công tác y tế trường học những nơi đủ điều kiện...
qua đó để thực hiện tinh giản biên chế trong ngành.
Ngoài ra, tăng cường vai trò kiểm tra, giám
sát quá trình thực hiện việc tuyển dụng, bố trí, sử dụng đội ngũ
và tinh giản biên chế.
9. Học sinh Việt Nam đạt thành tích xuất sắc tại các
kỳ thi Olympic khu vực và quốc tế
Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, năm 2018, tất cả
38/38 lượt học sinh thuộc 7 đội tuyển dự Olympic khu vực và quốc tế đều đoạt
huy chương, trong đó có 13 huy chương
vàng, 14 huy chương bạc và 11 huy chương đồng. Với tổng cộng 13 huy
chương vàng, 2018 cũng là năm đoàn học sinh giỏi của Việt Nam đoạt thành tích
cao trong các kỳ thi Olympic khu vực và quốc tế so với những năm trước đây.
Các gương mặt đã đoạt
giải thưởng Olympic quốc tế, khu vực và cuộc thi INTEL ISEF 2018. (Ảnh: Lệ Thu)
Đặc biệt, em Nguyễn Phương Thảo,
Trường THPT chuyên KHTN (ĐH Quốc gia Hà Nội), đoạt Huy chương Vàng, đồng thời
đoạt điểm cao nhất tại Olympic Sinh học Quốc tế. Đây là lần đầu tiên đội tuyển
Việt Nam
tham dự các kỳ Olympic Sinh học quốc tế có điểm cao nhất của cuộc thi.
Em Nguyễn Phương Thảo
đạt số điểm cao nhất thế giới tại kì thi Olympic Sinh học 2018. (Ảnh: Hà Cường)
Lý giải về thành tích của học sinh Việt Nam tham
dự các Olympic khu vực và quốc tế, Bộ GD-ĐT cho rằng những đổi mới căn bản,
đồng bộ về quản lý trong công tác tổ chức thi chọn học sinh giỏi quốc gia và
tập huấn các đội tuyển của Bộ GD-ĐT chính là lý do quan trọng đem lại thành
tích xuất sắc trong năm nay.
10. Lần đầu tiên, hai đại học Việt Nam lọt vào top
1.000 thế giới
Trong năm 2018, lần đầu tiên, 2 cơ
sở đào tạo đại học ở Việt Nam lọt top 1.000 trường đại học thế giới theo bảng
xếp hạng Quacquarelli Symonds (QS World University Rankings). Cụ
thể, ĐH Quốc gia TPHCM nằm trong nhóm 701-750, trong khi ĐH Quốc gia Hà Nội
được xếp vào nhóm 801-1.000.
Năm 2018, tổ chức QS đã xem xét dữ liệu của
4.763 trường đại học từ 151 quốc gia. Sau vòng sơ loại còn 1233 trường được đối
sánh tiếp. Kết quả cuối cùng 1.000 trường đại học của 85 quốc gia đã được xướng
tên. Dữ liệu xếp hạng của QS dựa trên ý kiến khảo sát của 1,2 triệu các nhà
khoa học và 200 nghìn các nhà tuyển dụng; số bài báo Scopus tính trong 5 năm
(2011-2016) còn số trích dẫn tính cho giai đoạn 2012-2017.
Bảng xếp hạng 2
đại học Việt Nam
GS Nguyễn Hữu Đức đánh giá, theo kết quả này thì
chất lượng và uy tín đào tạo và nghiên cứu của hai ĐHQG của Việt Nam đã hội
nhập vươn ra xa hơn ở tầm thế giới; đã được các nhà khoa học và tuyển dụng trên
thế giới biết đến và thừa nhận nhiều hơn. Đặc biệt, các công trình nghiên cứu
đã được trích dẫn cao hơn và có tầm ảnh hưởng rộng hơn.
HC
- BTGHU tổng hợp