Vào mùa xuân
năm 1931, ở thời điểm từ ngày 20 đến 26-3-1931, khi tiến hành hội nghị Ban Chấp
hành Trung ương Đảng lần thứ hai, cuộc họp đã dành một phần quan trọng trong
chương trình làm việc để bàn về công tác thanh niên và đi đến những quyết định
có ý nghĩa đặc biệt, như các cấp bộ Đảng từ Trung ương đến địa phương phải cử
ngay các ủy viên của Đảng phụ trách công tác Đoàn. Trước sự phát triển và lớn
mạnh của phong trào Đoàn trên cả 3 miền Bắc, Trung, Nam ở nước ta xuất hiện nhiều
tổ chức Đoàn cơ sở với khoảng hơn 1.500 đoàn viên và một số địa phương đã hình
thành hệ thống tổ chức Đoàn xã, huyện lên đến tỉnh. Đến cuối năm 1931, số lượng
đoàn viên trên cả nước lên đến hơn 2.500 đồng chí, chứng tỏ sự tác động tích
cực của Hội nghị Trung ương lần thứ hai (tháng 3/1931).
Sự ra đời
của Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông Dương đã đáp ứng kịp thời những đòi hỏi cấp
bách của phong trào thanh niên nước ta bấy giờ. Được Bộ Chính trị Trung ương
Đảng và Bác Hồ cho phép thể theo đề nghị của Ban Thường vụ Trung ương Đoàn
Thanh niên Lao động Việt Nam. Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ 3 họp từ ngày
22-25/3/1961, đã quyết định lấy ngày 26/3/1931 (một ngày trong thời gian cuối
của Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 2 đã dành để bàn bạc và quyết định những
vấn đề rất quan trọng đối với công tác vận động thanh niên) làm ngày thành lập
Đoàn hàng năm.
Từ ngày
26/3/1931 đến nay, để phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ của từng thời kỳ cách mạng,
Đoàn đã đổi tên nhiều lần:
-Từ 1931 - 1936: Đoàn Thanh niên Cộng sản Việt Nam, Đoàn Thanh niên
Cộng sản Đông Dương.
-Từ 1937 - 1939: Đoàn Thanh niên Dân chủ Đông Dương.
-Từ tháng 5/1941 - 1956: Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam.
-Từ 25/10/1956 - 1970: Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam.
-Từ 03/02/1970 - 1976: Đoàn Thanh niên Lao động Hồ Chí Minh
-Từ 12/1976 đến nay: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.
Những thế hệ
thanh niên kế tiếp nhau đã chiến đấu anh dũng vì độc lập tự do của Tổ Quốc, vì
chủ nghĩa xã hội. Đó là lớp thanh niên cảm tử cho Tổ quốc quyết sinh mà tiêu
biểu là Võ Thị Sáu, Trần Văn Ơn, Cù Chính Lan, Bế Văn Đàn, Phan Đình Giót. Đó
là thế hệ thanh niên anh hùng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước với
những người con ưu tú như Nguyễn Văn Trỗi, Nguyễn Viết Xuân, Thái Văn A …
Với các
phong trào “Thanh niên xung phong tình nguyện”, “Ba sẵn sàng”, “Năm xung kích”,
“Thanh niên kiên cường thắng Mỹ”, “Quyết thắng”. Thế hệ thứ 3 này có mặt đông
đảo trong cuộc tổng tấn công và nổi dậy thần tốc mùa xuân 1975 giải phóng hoàn
toàn miền Nam thống nhất đất nước.
Trong công
cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, hành chục triệu đoàn viên đã hăng hái dấy lên
phong trào “Ba xung kích làm chủ tập thể”, “Thanh niên lao động sáng tạo” đẩy
mạnh thi đua sản xuất và tiết kiệm, thể hiện ý chí tiến công của tuổi trẻ dưới
lá cờ vẻ vang của Đảng.
Trong công
cuộc đổi mới đất nước hiện nay, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã động
viên tổ chức thế hệ trẻ, tham gia tích cực các phong trào: “Thanh niên nông
thôn sản xuất kinh doanh giỏi”, phong trào CKT (chất lượng, kiểu dáng, tiết
kiệm) trong thanh niên công nhân, phong trào “Xứng danh anh bộ đội cụ Hồ” trong
thanh niên quân đội, phong trào “Tuổi trẻ công an hành động cách mạng theo 6
điều Bác Hồ dạy, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện”, “Cuộc vận động 3 mục
tiêu dân số - sức khỏe - môi trường”. Các phong trào này bước đầu gây được
nhiều ấn tượng tốt đẹp trong nhân dân, khẳng định vai trò quan trọng chiến lược
của thanh niên trong tình hình mới.
Từ ngày
thành lập đến nay Đoàn ta đã tổ chức 11 lần Đại hội; gần đây nhất Đại hội Đoàn
toàn quốc lần thứ XI, nhiệm kỳ 2017 - 2022, bầu 151 đồng chí vào Ban Chấp hành,
31 đồng chí vào Ban Thường vụ Trung ương Đoàn, 04 đồng chí vào Ban Bí thư Trung
ương Đoàn và bầu đồng chí Lê Quốc Phong - Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn.
HC - BTGHU – Tổng hợp