Hàng năm, người lao động trên toàn
thế giới lại cùng nhau kỷ niệm ngày Quốc tế Lao động 1/5. Tại Việt Nam, đây là một ngày mà mọi người dân ai ai cũng
được nghỉ ngơi, vui chơi không phải làm việc. Tuy vậy, không phải ai cũng biết
được lịch sử cũng như ý nghĩa trọng đại của ngày Quốc tế Lao động, nhất là các
bạn trẻ thế hệ 8X, 9X.
Tinh thần Ngày chiến thắng 30/4 và
Quốc tế Lao động 1/5 bất diệt
Trong cuộc đấu tranh giữa tư bản và
lao động, vấn đề thời gian lao động có ý nghĩa quan trọng. Ngay sau khi thành
lập Quốc tế I năm 1864, Mác coi việc rút ngắn thời gian lao động là nhiệm vụ
đấu tranh của giai cấp vô sản. Tại Đại hội lần thứ nhất của Quốc tế Cộng sản I
họp tại Gieneve (Thụy Sĩ) tháng 9/1866, vấn đề đấu tranh cho ngày làm việc 8
giờ được coi là nhiệm vụ quan trọng.
Do sự kiện giới công nhân viên chức
Anh di cư sang Mỹ, phong trào đòi làm việc 8 giờ phát triển mạnh ở nước Mỹ từ
năm 1827, đi đôi với nó là sự nảy nở và phát triển phong trào Công đoàn. Năm
1868, giới cầm quyền Mỹ buộc phải thông qua đạo luật ấn định ngày làm 8 giờ
trong các cơ quan, xí nghiệp thuộc Chính phủ. Nhưng các xí nghiệp tư nhân vẫn
giữ ngày làm việc từ 11 đến 12 giờ.
Năm 1884, tại thành phố công nghiệp
lớn Chicago, Đại hội Liên đoàn Lao động Mỹ thông qua nghị quyết nêu rõ:
"...Từ ngày 1/5/1886, ngày lao động của tất cả các công nhân sẽ là 8
giờ". Sở dĩ ngày 1/5 được chọn bởi đây là ngày bắt đầu một năm kế toán tại
hầu hết các nhà máy, xí nghiệp ở Mỹ. Vào ngày này, hợp đồng mới giữa thợ và chủ
sẽ được ký. Giới chủ tư bản có thể biết trước quyết định của công nhân mà không
kiếm cớ chối từ.
Ngày 1/5/1886, do yêu cầu của công
nhân không được đáp ứng một cách đầy đủ, giới công nhân trên toàn nước Mỹ đã
tham gia bãi công nhằm gây áp lực buộc giới chủ thực hiện yêu sách của mình.
Đầu tiên là cuộc bãi công tại thành phố Chicago. Khoảng 40 nghìn người không
đến nhà máy. Họ tổ chức mit-tinh, biểu tình trên thành phố với biểu ngữ “Từ hôm
nay không người thợ nào làm việc quá 8 giờ một ngày! Phải thực hiện 8 giờ làm
việc, 8 giờ nghỉ ngơi, 8 giờ vui chơi!” Cuộc đấu tranh lôi cuốn ngày càng đông
người tham gia. Cũng trong ngày hôm đó, tại các trung tâm công nghiệp khác trên
nước Mỹ đã nổ ra 5.000 cuộc bãi công với 340 nghìn công nhân tham gia. Ở
Washington, New York, Baltimore, Boston... hơn 125.000 công nhân giành được
quyền ngày chỉ làm 8 giờ.
Khẩu hiệu đòi ngày 8 giờ làm việc, 8
giờ nghỉ ngơi, 8h vui chơi.
Ngày 20/6/1889, ba năm sau "thảm
kịch" tại thành phố Chicago, Quốc tế cộng sản lần II nhóm họp tại Paris
(Pháp). Dưới sự lãnh đạo của Frederic Engels, Đại hội lần thứ nhất của Quốc tế
Cộng sản II đã quyết định lấy ngày 1/5 hàng năm làm ngày biểu dương lực lượng
và đấu tranh chung của tầng lớp vô sản các nước.
Nhân dân tất cả các nước trên thế giới đều tổ chức kỷ
niệm ngày Quốc tế Lao động 1/5
Từ đó, ngày 1/5 trở thành Ngày Quốc
tế Lao động, ngày đấu tranh của giai cấp công nhân, ngày nghỉ ngơi và biểu
dương lực lượng, ngày hội của công nhân và nhân dân lao động toàn thế giới. Năm
1920, dưới sự phê chuẩn của Lê Nin, Liên Xô (cũ) là nước đầu tiên cho phép
người dân được nghỉ làm vào ngày Quốc tế Lao động 1/5. Sáng kiến này dần dần
được nhiều nước khác trên thế giới tán thành.
Tại Việt Nam, sau khi Đảng Cộng sản
Đông Dương ra đời (1930), giai cấp công nhân Việt Nam đã lấy ngày l/5 hàng năm
làm ngày đỉnh cao của phong trào đấu tranh chống thực dân, đế quốc, giành độc
lập - tự do - dân chủ, giành những quyền lợi kinh tế - xã hội. Trong thời kỳ
trước Cách mạng tháng Tám, việc kỷ niệm ngày Quốc tế Lao động 1/5 phần nhiều
phải tổ chức bí mật bằng hình thức treo cờ, rải truyền đơn. Năm 1936, do thắng
lợi của Mặt trận bình dân Pháp và Mặt trận dân chủ Đông Dương, ngày Quốc tế Lao
động lần đầu tiên được tổ chức công khai tại Hà Nội, thu hút đông đảo các tầng
lớp nhân dân tham gia. Đặc biệt, ngày 1/5/1938, một cuộc biểu tình lớn gồm hàng
chục ngàn người đã diễn ra ở khu Đấu Xảo Hà Nội với sự tham gia của 25 ngành,
giới: thợ hoả xa, thợ in, nông dân, phụ nữ, người cao tuổi, nhà văn, nhà báo...
Đây là cuộc mit-tinh lớn nhất trong thời kỳ vận động dân chủ (1936 - 1939), một
cuộc biểu dương sức mạnh đoàn kết của nhân dân lao động do Đảng lãnh đạo. Nó
đánh dấu một bước trưởng thành vượt bậc về nghệ thuật tổ chức và lãnh đạo của
Đảng ta.
Ngày nay, ngày Quốc tế Lao động đã
trở thành ngày hội lớn của hai giai cấp công nhân và nhân dân lao động Việt
Nam. Đây cũng là ngày biểu thị tình đoàn kết hữu nghị với giai cấp công nhân và
nhân dân lao động toàn thế giới, cùng đấu tranh cho thắng lợi của hòa bình, tự
do, dân chủ và tiến bộ xã hội.
NH-VH&TT