Xây dựng đường Hồ Chí Minh phục vụ sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Đường Hồ Chí Minh nằm ở phía Tây đất
nước, có vị trí quốc phòng và an ninh quan trọng, có sự đa dạng về điều kiện tự
nhiên và tài nguyên đất, rừng và các khu bảo tồn thiên nhiên, khoáng sản. Xuất
phát từ nhu cầu cấp thiết cần có một tuyến đường hoàn chỉnh, thống nhất, xuyên
suốt nhằm đáp ứng cho hoạt động phát triển kinh tế, thực hiện công cuộc công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, từ năm 1996, Chính phủ đã giao Bộ Giao thông
vận tải nghiên cứu quy hoạch tuyến đường để hình thành trục dọc đường bộ thứ
hai ở phía Tây đất nước với tên gọi ban đầu là Xa lộ Bắc Nam (nay là đường Hồ
Chí Minh).
Ngày 1/4/1997, Chính phủ đã có Quyết
định số 195/QĐ-TTg về việc thành lập Ban Chỉ đạo Nhà nước về công trình Xa lộ
Bắc Nam.
Trên cơ sở nghiên cứu và đề xuất của
Bộ Giao thông vận tải, ý kiến của Hội đồng thẩm định Nhà nước về các dự án đầu
tư và báo cáo kết luận của Ban chỉ đạo Nhà nước về công trình Xa lộ Bắc Nam,
ngày 24/9/1997, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 789/QĐ-TTg phê duyệt Quy
hoạch tổng thể Xa lộ Bắc Nam với điểm đầu tại Hoà Lạc (Hà Tây, nay là Hà Nội),
điểm cuối tại ngã tư Bình Phước (Thành phố Hồ Chí Minh), tổng chiều dài xấp xỉ
1.800km, cơ bản bám theo hướng tuyến của các quốc lộ 21A, 15A, 15B, 14 và 13.
Đồng thời, Chính phủ đã giao cho Bộ Giao thông vận tải phối hợp với Bộ Quốc
phòng nghiên cứu nhánh phía Tây từ Khe Gát (Quảng Bình) đến Thạnh Mỹ (Quảng
Nam).
Trong quá trình nghiên cứu lập dự án, có nhiều ý kiến của các bộ,
ngành, địa phương và cán bộ lão thành cách mạng bày tỏ nguyện vọng đặt tên cho
con đường là “đường Hồ Chí Minh” để xứng đáng với vai trò và tầm vóc của tuyến
đường trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc cũng như trong thời kỳ công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đường Hồ Chí Minh từ lâu đã là tên gọi rất
quen thuộc không những được nhân dân cả nước mà các nước trên thế giới biết
đến. Việc lấy tên công trình là “đường Hồ Chí Minh” còn có ý nghĩa giáo dục sâu
sắc về truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước cho các thế hệ hôm nay và
mai sau.
Ngày 3/12/2004, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 38/2004/QH11 về
chủ trương đầu tư xây dựng đường Hồ Chí Minh là công trình trọng điểm quốc gia
với tổng chiều dài toàn tuyến là 3.167km (trong đó tuyến chính dài 2.667km,
tuyến nhánh phía Tây dài 500km); điểm đầu là Pác Bó (tỉnh Cao Bằng), điểm cuối
là Đất Mũi (tỉnh Cà Mau). Căn cứ vào Nghị quyết của Quốc hội, xét đề nghị của
Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải, ngày 15/2/2007, Thủ tướng Chính phủ đã ký
Quyết định số 242/QĐ-TTg phê duyệt quy hoạch tổng thể đường Hồ Chí Minh.
Ngày 5/4/2000, tại bến phà Xuân Sơn,
huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, Thủ tướng Chính phủ đã phát lệnh khởi công xây
dựng; đến ngày 21/3/2008, Hội đồng nghiệm thu Nhà nước các công trình xây dựng
đã tiến hành nghiệm thu chất lượng công trình xây dựng đường Hồ Chí Minh giai
đoạn 1 (đoạn từ Thạch Quảng tới Ngọc Hồi).
Không phải đến khi nghiệm thu cấp
Nhà nước đường Hồ Chí Minh mới được đưa vào khai thác, mà ngay từ năm 2003, rất
nhiều tuyến trên đường Hồ Chí Minh sau khi nghiệm thu cơ sở đã phát huy hiệu
quả, tạo ra diện mạo mới cho nhiều vùng quê từ Đông Trường Sơn sang Tây Trường
Sơn và từ Bắc chí Nam. Đối với các tỉnh Tây Nguyên, đường Hồ Chí Minh có ý
nghĩa cực kỳ quan trọng cả về kinh tế, xã hội và quốc phòng, an ninh. Đường Hồ
Chí Minh trở thành trục giao thông chính, nối thông phía Bắc Tây Nguyên với các
tỉnh miền Trung và liên thông sang nước bạn Lào và Campuchia.
Đường Hồ Chí Minh là một công trình
to lớn, mang theo ý nguyện của Đảng, mong ước của nhân dân, là một công trình
có tính chiến lược đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Đến
nay, mặc dù chưa hoàn thành 100%, nhưng đường Hồ Chí Minh đã và đang phát huy
hiệu quả thực tế. Trong những năm tới, nhất là khi hoàn thành nối thông toàn
tuyến từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau), đường Hồ Chí Minh sẽ càng đóng
góp to lớn hơn, làm nên những “kỳ tích” mới trong sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Phát huy truyền thống Bộ đội Trường Sơn, Binh đoàn 12 -
Tổng Công ty xây dựng Trường Sơn phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được
giao
Sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ,
cứu nước của nhân dân ta giành thắng lợi, đầu tháng 7/1975, Quân ủy Trung ương
giao nhiệm vụ cho Bộ đội Trường Sơn chuyển sang làm nhiệm vụ xây dựng kinh tế.
Đầu năm 1976, Bộ Quốc phòng quyết
định thống nhất Bộ đội Trường Sơn và Bộ Tư lệnh Công binh thành Bộ Tư lệnh Công
trình. Đến tháng 3/1976, Bộ Quốc phòng ra quyết định thành lập Tổng cục Xây
dựng kinh tế thay cho Bộ Tư lệnh Công trình.
Tháng 10/1977, Thủ tướng Chính phủ
quyết định thành lập Binh đoàn 12 và Binh đoàn 14 trực thuộc Tổng cục Xây dựng
kinh tế trên cơ sở lực lượng chủ yếu của Bộ đội Trường Sơn và được tăng cường
thêm lực lượng của các đơn vị trong toàn quân chuyển sang làm kinh tế. Đến năm
1979, Tổng cục Xây dựng kinh tế và Binh đoàn 14 giải thể, Binh đoàn 12 chuyển
về trực thuộc Bộ Quốc phòng, là đơn vị kế thừa truyền thống của Bộ đội Trường
Sơn anh hùng. Nhiệm vụ chủ yếu của Binh đoàn là xây dựng cầu đường chiến lược,
chiến dịch phục vụ nhiệm vụ xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc; trước mắt làm
nhiệm vụ phục vụ chiến đấu ở mặt trận Tây Nam và biên giới phía Bắc.
Phát huy truyền thống Bộ đội Trường
Sơn trong kháng chiến chống Mỹ, bước vào mặt trận mới xây dựng kinh tế đất nước
kết hợp với quốc phòng, với tinh thần cách mạng tiến công, cán bộ, chiến sĩ,
công nhân và viên chức quốc phòng Binh đoàn 12 lại có mặt ở những nơi khó khăn,
vùng sâu, vùng xa, trải rộng trên địa bàn 21 tỉnh, thành phố trong nước và 5
tỉnh của nước bạn Lào.
Những năm đầu, nhiệm vụ chủ yếu của Binh đoàn là xây dựng cơ bản
đường Hồ Chí Minh dọc theo Đông Trường Sơn từ Nghệ An đến Bình Phước với tổng
chiều dài 1.920km, góp phần quy hoạch lại dân cư, phát triển kinh tế các địa
phương dọc Trường Sơn và Tây Nguyên. Đồng thời, năm 1978, trước yêu cầu phòng
thủ đất nước ở phía Bắc, Binh đoàn đưa 5 sư đoàn làm nhiệm vụ xây dựng Quốc lộ
279, đường vành đai chiến lược nối thông các tỉnh biên giới phía Bắc, từ Quảng
Ninh đến Lai Châu dài hơn 1.000km. Đây là con đường vành đai chiến lược nối
liền 7 tỉnh biên giới phía Bắc và nối với các đường trục dọc, góp phần bảo đảm
cơ động lực lượng, phương tiện làm nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Cùng với nhiệm vụ
xây dựng cầu, đường bộ, Binh đoàn 12 còn xây dựng 6 tuyến đường sắt, tham gia
xây dựng hàng loạt công trình trọng điểm của Nhà nước.
Hơn 10 năm sau giải phóng hoàn toàn
miền Nam, thống nhất đất nước, một số đơn vị thuộc Binh đoàn 12 đã xây dựng cơ
bản 9 tuyến đường của bạn Lào với tổng chiều dài hơn 360km, 36 cầu vĩnh cửu;
giúp bạn xây dựng một số công trình kinh tế, văn hóa ở 4 tỉnh (12 trạm xá, 7
trường học và nhiều trụ sở làm việc của các cấp chính quyền); huy động hàng
ngàn chuyến xe vận chuyển giúp bạn hàng ngàn tấn lương thực. Ở trong nước, từ
năm 1977 đến năm 1988, Binh đoàn 12 đã mở mới, sửa chữa nâng cấp được trên
5.500 km đường (trong đó có trên 500km đường nhựa); 5.147m cầu, 31.758m cống bê
tông, đào đắp hàng chục triệu mét khối đất đá. Tên tuổi của Binh đoàn 12 gắn
liền với nhiều công trình trọng điểm của Nhà nước, góp phần phát triển kinh tế,
xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh.
Đầu năm 1989, thực hiện sự chuyển đổi cơ chế quản lý kinh tế của
cả nước, theo quyết định của Nhà nước và Bộ Quốc phòng, Tổng Công ty xây dựng
Trường Sơn được thành lập trên cơ sở tổ chức biên chế và các lực lượng của Binh
đoàn 12, là doanh nghiệp kinh tế - quốc phòng, tự hạch toán, tự trang trải và
trực thuộc Bộ Quốc phòng. Từ đây, cùng với phiên hiệu Binh đoàn 12, đơn vị còn
mang tên Tổng Công ty xây dựng Trường Sơn.
Đây là thời kỳ Binh đoàn 12 - Tổng
Công ty xây dựng Trường Sơn đứng trước những khó khăn, thử thách mới trong sự
cạnh tranh gay gắt, quyết liệt của cơ chế thị trường. Kế thừa và phát huy
truyền thống vẻ vang của Bộ đội Trường Sơn anh hùng và kinh nghiệm qua hơn 10
năm làm kinh tế kết hợp với quốc phòng (1977 - 1989), với đội ngũ cán bộ lãnh
đạo, chỉ huy, cán bộ kỹ thuật có kinh nghiệm thực tiễn và bản lĩnh chính trị
vững vàng đã giúp cho Tổng Công ty từng bước vượt qua giai đoạn đầu đầy khó
khăn, thử thách của thời kỳ chuyển sang nền kinh tế thị trường. Để duy trì sự
ổn định và phát triển, Đảng uỷ và chỉ huy Tổng Công ty đã đề ra nhiều chủ
trương, giải pháp đúng đắn nhằm đổi mới toàn diện, phát huy hiệu quả trong quản
lý, chỉ huy, điều hành, nâng cao chất lượng sản xuất, kinh doanh và thực hiện
nhiệm vụ quân sự, quốc phòng.
Qua
30 năm (1989 - 2019) phát triển trưởng thành, với nhiệm vụ xây dựng kinh tế kết
hợp với quốc phòng, tự hạch toán kinh doanh; giá trị sản xuất không ngừng tăng
trưởng (bình quân 15%/năm); thực hiện đầy đủ nghĩa vụ nộp ngân sách với Nhà
nước. Có thể khẳng định, Binh đoàn 12 - Tổng Công ty xây dựng
Trường Sơn hiện nay là một trong những tổng công ty mạnh trong lĩnh vực xây
dựng công trình giao thông cầu đường, xây dựng thủy điện, thủy lợi; có đủ khả
năng xây dựng các công trình trọng điểm, các công trình có quy mô lớn trong
nước và quốc tế.
Với
thành tích xây dựng kinh tế - quốc phòng thời kỳ đổi mới (từ năm 1990 đến nay),
Binh đoàn 12 - Tổng Công ty xây dựng Trường Sơn và nhiều tập thể, cá nhân thuộc
Binh đoàn được Đảng, Nhà nước, Quân đội tặng nhiều phần thưởng, danh hiệu cao
quý.
Quá
trình xây dựng, phấn đấu và trưởng thành, Binh đoàn 12 - Tổng Công ty xây dựng
Trường Sơn luôn tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân; đoàn
kết, chủ động, sáng tạo, tự lực, tự cường, vượt qua khó khăn, phấn đấu hoàn
thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, xứng đáng là đơn vị kế tục và phát huy
truyền thống vẻ vang của Bộ đội Trường Sơn anh hùng.
HC – BTG – theo BTGTW