Đoàn chúng tôi viếng thăm khu di
tích lịch sử Pác Bó vào buổi sáng tháng Năm năm 2019, nhân dịp mừng Sinh nhật
lần thứ 129 của Bác Hồ kính yêu.
Cao Bằng đồi núi chập trùng, đường
cong như dải lụa, lên núi xuống đèo tầm mắt luôn ngút ngàn màu xanh của núi
rừng Đông Bắc.
Theo Bảo tàng Hồ Chí Minh, Di tích
lịch sử Pác Bó nằm trên địa bàn xã Trường Hà, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng.
Đây là địa điểm từng gắn với hoạt động của Bác trong giai đoạn đầu trở về Tổ
quốc lãnh đạo Cách mạng 1941 - 1945).
Đầu năm 1941, Nguyễn Ái Quốc cùng 5
đồng chí đã về nước và ở tại nhà ông Lý Quốc Súng, sau đó chuyển vào hang Cốc
Bó, hang Lũng Lạn và lán Khuổi Nặm. Tại đây, từ ngày 10 đến ngày 19/5/1941, đã
diễn ra Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8. Hội nghị đã nhận định rõ tình hình
trong nước và thế giới, quyết định thành lập Mặt trận Việt Minh, xây dựng căn
cứ địa cách mạng, phát triển chiến tranh du kích, khởi nghĩa vũ trang giành
chính quyền trong cả nước. Và, cũng tại lán Khuổi Nặm II, Bác đã thành lập Báo
Việt Nam độc lập. Ngày 22/12/1944, tại rừng Trần Hưng Đạo, Đội Việt Nam Tuyên
truyền giải phóng quân được thành lập, gồm 34 chiến sĩ, dưới sự chỉ huy của
đồng chí Võ Nguyên Giáp. Trong giai đoạn này, Bác đã biên soạn nhiều tài liệu
như: Lịch sử Đảng cộng sản Liên Xô, Cách đánh du kích, Điều lệ Đảng, Phụ nữ cứu
quốc, Phụ lão cứu quốc, Thanh niên cứu quốc và đặc biệt là biên soạn bức thư
Kính cáo đồng bào (ngày 06/6/1941), kêu gọi toàn dân đoàn kết đánh kẻ thù chung
là thực dân Pháp, phát xít Nhật và Việt gian, giành độc lập, tự do. Ngày
04/5/1945, Bác cùng đoàn cán bộ rời Pác Bó về Tân Trào (Tuyên Quang) để chỉ
đạo, tập hợp quốc dân tham gia tổng khởi nghĩa để giành chính quyền trong cả
nước, khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa (ngày 02/9/1945), nay là nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Theo “Quy hoạch tổng thể di tích” đã
được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, di tích Pác Bó bao gồm:
1. Cụm di tích khu vực đầu nguồn
- Hang Cốc Bó (tiếng Nùng có nghĩa
là “đầu nguồn”) rộng khoảng 80m2, cửa hang chỉ một người đi vừa. Đây là nơi Bác
và các đồng chí cán bộ cách mạng ở từ ngày 08/02/1941 đến trung tuần tháng 3
năm 1941. Trong hang hiện còn một bộ bàn ghế mà Bác đã từng ngồi làm việc với
các cán bộ cách mạng và dịch các tài liệu quan trọng.
(Hang Cốc Bó)
- Nền nhà ông Lý Quốc Súng: là ngôi
nhà Bác Hồ đã ở khi mới trở về Tổ quốc chỉ đạo cách mạng (từ ngày 28 tháng 01
đến ngày 07/02/1941). Ngôi nhà này được xây dựng khoảng năm 1937, theo kiểu nhà
sàn ở địa phương.
- Hang Lũng Lạn: là nơi Bác ở và làm
việc trong khoảng cuối tháng 3 năm 1941. Hang rộng khoảng 50m2.
- Hang Ngườm Vài: tại đây, năm 1941,
Bác trực tiếp dự và hướng dẫn và kết nạp Đảng cho đồng chí Nông Thị Trưng. Hang
rộng khoảng 80m2.
- Suối Lê Nin: thời gian ở Pác Bó,
Bác thường ngồi câu cá ở suối này. Đến nay, di tích vẫn giữ được cảnh quan
tương đối nguyên vẹn.
(Suối Lê
Nin )
(Núi Các Mác)
- Nền nhà ông La Thanh: là cơ sở
cách mạng quan trọng thời kỳ tiền khởi nghĩa. Đây là nơi đón tiếp các đại biểu
toàn quốc về dự Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8. Hiện nay, di tích chỉ còn
lại nền nhà cũ, diện tích rộng 131m2, đã được cắm bia giới thiệu di tích.
- Cột mốc 108: nay là cột mốc số
675, là một trong 314 cột mốc biên giới Việt - Trung xưa, được làm bằng đá tảng
nguyên khối, hình bầu dục, cao khoảng 70cm, bên trên khắc nội dung bằng tiếng
Trung và tiếng Pháp.
- Khu ruộng Goọc Mu: vốn là một xóm
trong thôn Pác Bó; sau khi thực hiện chính sách quy hoạch lại khu cư trú để
thành lập hợp tác xã nông nghiệp, xóm Goọc Mu được chuyển về trung tâm Pác Bó.
Tại địa điểm Goọc Mu, năm 1940, nhân dân thôn Pác Bó đã từng vào đây cắt máu ăn
thề, nguyện suốt đời đi theo cách mạng.
2. Các điểm lưu niệm tại khu trung
tâm
- Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí
Minh và sân quảng trường: được xây dựng theo mô hình nhà sàn dân tộc, nằm trên
dãy Linh Sơn, thuộc khu di tích Pác Bó, khánh thành năm 2011.
- Khu ruộng Nà Chang: có diện tích
khoảng 5000m2,là nơi mít tinh đón Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm và nói chuyện
với nhân dân Pác Bó ngày 20/2/1961.
- Các công trình: nhà trưng bày, nhà
đón tiếp.
3. Cụm di tích Kim Đồng
- Mộ Kim Đồng: nằm dưới chân núi Tèo
Lài, thuộc làng Nà Mạ. Hiện nay, toàn bộ khu vực này được xây tường rào bao
quanh. Bên trái mộ Kim Đồng là mộ của mẹ Kim Đồng, phía sau là tượng đài Kim Đồng
và bức tường nghệ thuật, thể hiện ý nghĩa 14 mùa xuân của Kim Đồng.
- Hang Nộc Én: nằm ở dãy núi Phia
Đài và Phia U, phía sau làng Nà Mạ. Tại địa điểm này, vào tháng 8 năm 1942, Kim
Đồng đã được Bác giao nhiệm vụ thông tin liên lạc, bảo vệ cách mạng.
- Pò Đoi - Thoong Mạ: là nơi thành
lập Đội Nhi đồng cứu quốc (ngày 15/5/1941), do Kim Đồng là đội trưởng. Hiện
nay, di tích đã được Tỉnh Đoàn Cao Bằng xây dựng nhà bia lưu niệm, ghi dấu sự
kiện thành lập Đội Nhi đồng cứu quốc và ghi danh những thành viên trong đội.
4. Cụm di tích Bó Bẩm
- Nhà ông Dương Văn Đình: là nơi Chủ
tịch Hồ Chí Minh thường xuyên nói chuyện, về cuộc sống của nhân dân, nỗi khổ
của người dân mất nước, tuyên truyền về cách mạng.
- Núi Các Mác, suối Lê Nin, hang Đầu
Hổ: là nơi nhân dân Cao Bằng đã tổ chức lễ truy điệu Bác (tháng 9 năm 1969).
5. Cụm di tích Khuổi Nặm
(Bốn câu thơ Bác ngâm năm 1961 được viết lại và dựng bên lối
đi vào Khuổi Nặm)
- Lán Khuổi Nặm: là nơi Bác ở lâu
nhất. Ngoài ra, để đảm bảo an toàn cho Bác, các đồng chí cán bộ đã làm thêm cho
Người hai lán nữa (lán Khuổi Nặm II và III). Lán Khuổi Nặm có địa thế rất thuận
lợi, nằm ngay ở cửa rừng, được che kín, nhìn bên ngoài vào không phát hiện
được, nhưng ở bên trong quan sát ra thì rất rõ, khi có động tĩnh có thể rút lui,
ngược dòng Khuổi Nặm qua mốc 109 sang Trung Quốc an toàn. Lán được dựng theo
kiểu nhà sàn dân tộc, với 2 gian nhỏ, có diện tích khoảng 12m2. Lán hiện nay
mới được trùng tu lại trong khoảng thời gian gần đây.
- Hang Slí Điếng và hang Diêm Tiêu:
là địa điểm được Bác sử dụng làm hòm thư bí mật, giai đoạn 1941 - 1945. Với
những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học đặc biệt của Khu di tích, ngày
10/5/2012, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định xếp hạng Di tích lịch sử Pác Bó là
Di tích Quốc gia đặc biệt (Quyết định số 548/QĐ-TTg).
(Bàn đá, nơi Bác ngồi làm việc bên bờ suối Lê Nin)
(Bếp lửa trong hang Pác Pó, nơi Bác sưởi ấm trong đêm lạnh)
Nhẹ bước theo lối mòn ven suối Lê
Nin chảy dịu êm dưới chân núi Các Mác để lên hang Cốc Bó, mỗi người đều lắng
lòng tưởng nhớ đến Bác Hồ kính yêu, đến bao nỗi gian truân vất vả, hiểm nguy mà
Bác đã trải qua trong những ngày đầu tiên trở về nước lãnh đạo cuộc kháng chiến
cứu nước và những tứ thơ đầy lạc quan, yêu đời:
“Sáng ra bờ suối, tối vào hang
Cháo bẹ, rau măng vẫn sẵn sàng
Bàn đá chông chênh dịch sử đảng
Cuộc đời cách mạng thật là sang.”
Ban
Tuyên Giáo Long Thành