Vào cuối năm 1953 và đầu 1954 khi chiến tranh lạnh đã đi đến đỉnh cao thì thế
giới đã xuất hiện xu thế các nước lớn bắt đầu đi vào hòa hoãn, chủ trương giải
quyết hòa bình các cuộc chiến tranh khu vực. Biểu hiện rõ nhất của xu thế hòa hoãn này là các
nước lớn Mỹ, Anh, Pháp và Liên Xô đi đến triệu tập Hội nghị ngoại trưởng bốn
nước tại Berlin tháng 2 năm 1954 bàn về vấn đề Đức - Áo. Do bất đồng quá lớn
trong việc giải quyết các vấn đề chính trị tồn tại sau chiến tranh lạnh, Hội
nghị thất bại nên chuyển sang bàn vấn đề Biển Đông. Ngày 18/2/1954, Hội nghị
Ngoại trưởng bốn nước ra tuyên bố cuối cùng, trong đó Hội nghị sẽ xem xét vấn
đề Đông Dương. Điều này đã mở ra một con đường mới cho khả năng kết thúc chiến
tranh ở Việt Nam, Đông Dương thông qua biện pháp thương lượng hòa bình.
Toàn cảnh Hội nghị Giơ-ne-vơ năm 1954.
Việc
Hiệp định đình chiến ở Triều tiên ngày 27/3/1953 được ký kết, Chiến thắng Điện
Biên Phủ ngày 7/5/1954 và sự chuyển hóa trong Chính phủ và Quốc hội Pháp đã
thúc đẩy việc khởi động quá trình các nước lớn tìm cách giải quyết vấn đề Đông
Dương bằng thương lượng.
Trước tình hình thế giới đã xuất hiện xu thế các
nước lớn bắt đầu đi vào hòa hoãn, chủ trương giải quyết hòa bình các cuộc chiến
tranh khu vực, Đảng và Chính phủ Việt Nam Dân
chủ Cộng hòa đã nêu rõ lập trường, sẵn sàng thương lượng để giải quyết hòa bình
về vấn đề Việt Nam. Ngày 26/11/1953, Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên bố: "Hiện nay nếu thực dân Pháp tiếp tục cuộc chiến tranh xâm lược thì nhân
dân Việt Nam quyết tâm tiếp tục cuộc chiến tranh ái quốc đến thắng lợi cuối
cùng. Nhưng nếu Chính phủ Pháp đã rút được bài học trong cuộc chiến tranh mấy
năm nay, muốn đi đến đình chiến ở Việt Nam bằng cách thương lượng là giải quyết
vấn đề Việt Nam theo lối hòa bình thì nhân dân và Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng
hòa sẵn sàng tiếp ý muốn đó... Cơ sở của việc đình chiến ở Việt Nam là Chính phủ Pháp thật thà tôn trọng
nền độc lập thực sự của nước Việt Nam...". Ngày 19/12/1953, Chủ tịch
Hồ Chí Minh khẳng định lập trường của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa: "Nếu Chính phủ Pháp muốn
đi đến đình chiến ở Việt Nam bằng cách thương lượng và muốn giải quyết vấn đề
Việt Nam theo lối hòa bình thì nhân dân và Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
cũng sẵn sàng nói chuyện”. Ngày 15/3/1954, Báo cáo trước
Chính phủ, Phó Thủ tướng Phạm Văn Đồng nêu rõ: "Phương
châm đấu tranh của ta là vừa đánh, vừa nói chuyện. Phải chủ động cả hai mặt
nhưng yếu tố quyết định vẫn là đấu tranh quân sự. Ta càng đánh càng thắng, nói
chuyện càng thuận lợi...Phải tích cực chủ động cả về quân sự lẫn ngoại giao”. Thiện chí hòa bình của Đảng, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Chủ
tịch Hồ Chí Minh đã mở ra một cơ hội đi đến chấm dứt chiến tranh ở Đông Dương.
Dưới
sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, cuộc kháng chiến chống thực dân
Pháp xâm lược của nhân dân Việt Nam đã bước vào giai đoạn quyết định. Từ năm
1952, quân và dân ta càng chiến đấu càng trưởng thành và lớn mạnh. Nhờ có đường
lối chiến tranh nhân dân, quân và dân ta từ thế bị động chuyển sang thế chủ
động tiến công và liên tiếp giành thắng lợi. Đầu tháng 12-1953, Bộ Chính trị
Trung ương Đảng chủ trương mở chiến dịch đánh bại địch ở Điện Biên Phủ. Chủ
tịch Hồ Chí Minh chỉ thị: “Chiến dịch này là một chiến dịch
rất quan trọng không những về quân sự mà cả về chính trị, không những đối với
trong nước mà đối với quốc tế. Vì vậy, toàn quân, toàn dân, toàn Đảng phải tập
trung hoàn thành cho kỳ được”.
Ngày
13-3-1954, Chiến dịch Điện Biên Phủ bắt đầu. Trải qua ba đợt chiến đấu gay go
và gian khổ, liên tục trong 56 ngày đêm, ngày 7-5-1954, Chiến
dịch Điện Biên Phủ toàn thắng, kết thúc oanh liệt cuộc tiến công chiến lược
Đông Xuân 1953-1954 của quân và dân Việt Nam; làm phá sản kế hoạch Navarre của
địch; làm thất bại mưu đồ giành thế mạnh về quân sự hòng xoay chuyển cục diện
chiến tranh trên chiến trường Đông Dương của thực dân Pháp và can thiệp Mỹ. Chiến thắng Điện Biên Phủ đã
làm rung chuyển nội bộ xã hội và dân tình nước Pháp, thúc đẩy phong trào chống
chiến tranh của nhân dân Pháp lên cao trào, tạo phân hóa trong chính giới Pháp,
thúc đẩy mạnh mẽ lực lượng chủ hòa trong chính giới Pháp, đặc biệt trong Quốc
hội Pháp. Chiến thắng Điện Biên Phủ tăng thêm sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân
Pháp và nhân dân yêu chuộng hòa bình thế giới đối với sự nghiệp đấu tranh giải
phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam.
Chiến
thắng Điện Biên Phủ đã dẫn đến Hội nghị Giơ-ne-vơ, tạo thế vững vàng cho đoàn
Việt Nam bước vào Hội nghị Giơ-ne-vơ với thế thắng, thế mạnh nhờ có thắng lợi
quân sự khắp chiến trường Việt Nam.
HC-
BTGHU trích nguồn từ BTG TW