Sự ra đời của của giai cấp công nhân Việt Nam: Giai cấp công nhân (GCCN) Việt Nam ra đời và phát triển
gắn liền với quá trình khai thác thuộc địa của thực dân Pháp những năm cuối thế
kỷ XIX. Trước khi thực dân Pháp nổ súng xâm lược, xã hội Việt Nam vẫn là một xã
hội phong kiến với hai giai cấp cơ bản là giai cấp địa chủ phong kiến và giai cấp
nông dân; duy trì nền kinh tế lạc hậu dựa vào sản xuất tiểu nông là chính, cơ sở
kinh tế công nghiệp, dịch vụ chưa phát triển. Sau khi cuộc xâm lăng và bình định
đã cơ bản hoàn thành, thực dân Pháp liền bắt tay tiến hành khai thác thuộc địa
lần thứ nhất với quy mô mở rộng ra cả nước. Các nhà máy rượu bia, vải sợi, điện
nước, ngành đường sắt, hầm mỏ, đồn điền cao su, cà phê...lần lượt ra đời và
cùng với đó đội ngũ những người công nhân Việt Nam đầu tiên được hình thành. Họ
là những người nông dân bị tước đoạt hết ruộng đất, những người thợ thủ công bị
phá sản buộc phải vào làm việc trong các doanh nghiệp tư bản Pháp. Theo số liệu
thống kê trước chiến tranh thế giới lần thứ nhất, tổng số công nhân của Việt
Nam khoảng trên 10 vạn người, chủ yếu tập trung ở một số thành phố lớn như: Hà
Nội, Sài Gòn - Chợ Lớn, Hải Phòng và vùng mỏ Quảng Ninh... Sau chiến tranh thế
giới lần thứ nhất, để bù đắp những tổn thất, thực dân Pháp đã tiến hành cuộc
khai thác thuộc địa lần thứ hai với quy mô và tốc độ lớn hơn trước. Chúng tăng
cường đầu tư vào các ngành khai khoáng, giao thông vận tải, đồn điền, công nghiệp
chế biến, dệt may...nhằm tăng cường vơ vét và bóc lột ở các nước thuộc địa. Thời
kỳ này, số lượng công nhân Việt Nam đã phát triển nhanh chóng lên đến trên 22 vạn
người vào đầu năm 1929. Dưới sự áp bức bóc lột hà khắc
của thực dân, phong kiến, giai cấp công nhân Việt Nam đã đoàn kết, tổ chức tập
hợp nhau lại đấu tranh đòi quyền lợi, dẫn đến hình thành các Hội Ái hữu, Hội
Tương tế trong các nhà máy, xí nghiệp. Cuối năm 1920, người công nhân yêu nước
Tôn Đức Thắng đã vận động thành lập Công hội Ba Son ở Sài Gòn, mở đầu cho phong
trào đấu tranh giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc.
Sự ra đời của Công hội đỏ Bắc Kỳ - tiền thân của Công đoàn Việt Nam ngày
nay: Quá trình hình thành và phát triển của Công hội đỏ Bắc
Kỳ gắn liền với quá trình hoạt động cách mạng của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trong
những năm đầu của thế kỷ XX. Người đã tham gia Công đoàn hải ngoại Anh khi hoạt
động tại Luân Đôn trong những năm 1914 - 1917; gia nhập Công đoàn Kim khí quận
17 Pari vào năm 1919. Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc là người đặt cơ sở lý luận và nền
tảng tư tưởng cho việc thành lập tổ chức Công đoàn Việt Nam. Trong tác phẩm “Đường
Kách mệnh”, Người chỉ dẫn: “Công hội trước hết là để công nhân đi lại với nhau
cho có cảm tình, hai là để nghiên cứu với nhau, ba là để sửa sang cách sinh hoạt
của công nhân cho khá hơn bây giờ, bốn là để giữ gìn quyền lợi cho công nhân,
năm là để giúp cho quốc dân, giúp cho thế giới”. Tháng 6/1925, Người sáng lập tổ
chức Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Quảng Châu - Trung Quốc và trực tiếp
giảng dạy nhằm nâng cao lý luận chính trị cho học viên. Những năm 1925 -
1928, dưới sự lãnh đạo của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, phong trào “Vô sản
hóa” đã thâm nhập sâu rộng vào trong các nhà máy, xí nghiệp, hầm lò để tuyên
truyền, vận động công nhân tích cực tham gia phong trào đấu tranh. Sự ra đời của
Chi bộ Cộng sản đầu tiên (3/1929), đặc biệt là sự ra đời của Đông Dương Cộng sản
Đảng (6/1929) là kết quả của quá trình vận động, tổ chức công nhân mà Nguyễn Đức
Cảnh là một trong những sáng lập viên và giữ vai trò quan trọng. Trên cương vị
là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương lâm thời, Nguyễn Đức Cảnh được Trung ương
lâm thời phân công phụ trách công tác vận động công nhân. Nhận thức được vai
trò quan trọng của tổ chức Công hội, của công nhân trong cuộc đấu tranh chống đế
quốc, bóc lột, bảo vệ quyền lợi của công nhân, Nguyễn Đức Cảnh và những người đồng
chí đã tích cực tổ chức cuộc vận động phong trào công nhân, trước hết là phong
trào công nhân Bắc Kỳ để thành lập tổ chức Công hội. Ngày 28/7/1929, Đại hội đại
biểu Tổng Công hội Đỏ Bắc Kỳ lần thứ nhất khai mạc do đồng chí Nguyễn Đức Cảnh
chủ trì. Đại hội đã quyết định thành lập Tổng Công hội Đỏ Bắc Kỳ, thông qua Điều
lệ và hệ thống tổ chức của Công hội, ra báo “Lao động” và tạp chí “Công hội Đỏ”,
bầu Ban Chấp hành Trung ương lâm thời do đồng chí Nguyễn Đức Cảnh làm Hội trưởng. Sự
kiện thành lập Tổng Công hội Đỏ Bắc Kỳ là mốc son chói lọi trong lịch sử phong
trào công nhân và Công đoàn Việt Nam. Kể từ đây, GCCN Việt Nam có một đoàn thể
cách mạng rộng lớn, hoạt động có tôn chỉ, mục đích, đứng ra dẫn dắt phong trào.
HC - BTG trích nguồn BTG TW