Nằm dọc theo những triền đất màu mỡ của tỉnh Đồng Nai, huyện Long Thành từ lâu đã được biết đến như một vùng đất trù phú với nhiều loại trái cây thơm ngon. Ít ai ngờ rằng, giữa những vườn cây sum suê ấy, có một loại quả từng chỉ được trồng cho vui, nay đã vươn mình trở thành đặc sản nức tiếng gần xa.

Dâu da An Phước. Thời Hoàng Kim và giấc mơ từ vườn Nhà Vào thời kỳ hoàng kim, xã An Phước đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của cây dâu da với diện tích lên đến cả trăm hécta. Những vườn dâu da cổ thụ, có tuổi đời hàng chục năm, sừng sững như chứng nhân cho sự gắn bó của người dân với loại cây đặc biệt này. Dâu An Phước nổi tiếng bởi chất lượng tuyệt hảo, vị ngọt thanh, chua dịu, làm say lòng bao thực khách. Tuy nhiên, theo dòng chảy của thời gian và sự phát triển kinh tế, diện tích trồng dâu da ở An Phước dần thu hẹp. Dẫu vậy, nơi đây vẫn giữ vững vị thế là vùng trồng dâu da lớn nhất tỉnh Đồng Nai, nơi những người nông dân tâm huyết đang ngày đêm gìn giữ "báu vật" của quê hương.

Vườn Dâu đang vao mùa thu hoạch

HTX Nông nghiệp VAC sinh thái trái cây Long Thành: Nỗ Lực Cho Tương Lai Bền Vững Để bảo tồn và phát triển những loại trái cây đặc sản của địa phương, trong đó có cây dâu da, những người nông dân An Phước đã liên kết lại, thành lập Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp VAC sinh thái trái cây Long Thành. HTX đang từng bước chuyển đổi sang phương thức sản xuất theo hướng hữu cơ, kết hợp với phát triển du lịch vườn, mở ra một hướng đi mới đầy tiềm năng cho vùng đất đặc sản này. Cây Đặc Sản Gắn Bó Cả Đời Người Trong số những người nông dân gắn bó trọn đời với cây dâu da An Phước, ông Huỳnh Văn Sơn là một điển hình tiêu biểu. Gần 40 năm qua, vườn dâu của gia đình ông luôn nổi tiếng với chất lượng trái ngon. Chính vì vậy, sản phẩm của vườn nhà ông thường xuyên được địa phương lựa chọn để giới thiệu tại Lễ hội tôn vinh trái cây Đồng Nai, một sự kiện thường niên đầy tự hào của người dân vùng đất này.

Năm 2025, vườn dâu của ông Sơn đã cho thu hoạch sớm, ngay từ Tết Nguyên đán, mang lại nguồn thu nhập đáng kể với giá bán từ 40.000 - 45.000 đồng/kg, cao gấp nhiều lần so với chính vụ. Chia sẻ về bí quyết này, ông Sơn cho biết, mùa thu hoạch chính của dâu da An Phước thường rơi vào tháng 4 đến tháng 7 âm lịch. Để có được vụ sớm và kéo dài thời gian thu hoạch, ngay sau khi kết thúc vụ trước, ông đã chủ động tỉa cành, bón phân chuồng và thực hiện biện pháp ngắt nước sớm hơn thông thường để kích thích cây ra hoa. Nhờ kỹ thuật này, mùa dâu có thể kéo dài đến 7 tháng, từ tháng Giêng đến tháng Bảy âm lịch. Nhớ lại những ngày đầu, ông Sơn kể rằng, trước năm 1975, dâu da chỉ được một vài hộ trồng để ăn. Cây dâu khi ấy được trồng từ hạt, khác với những cây giống được nhân tạo sau này.

Vườn Dâu ông Huỳnh Văn Sơn tại ấp 2, xã An Phước

Đến nay, ở tuổi ngoài 60, ông Sơn đã trở thành một trong những nông dân trồng dâu ngon có tiếng của vùng, minh chứng cho sự tận tâm và kinh nghiệm tích lũy qua bao năm gắn bó với mảnh đất và cây trồng này. "Lộc Trời" Từ Đất Phù Sa Xã An Phước nằm ở vùng đất thấp, được bồi đắp bởi phù sa từ các nhánh sông, kênh rạch, tạo nên một thổ nhưỡng màu mỡ, đặc biệt phù hợp với nhiều loại cây ăn trái. Trước khi cây dâu da trở thành chủ lực, vùng đất này nổi tiếng với sầu riêng, chôm chôm, mít tố nữ, măng cụt… Tuy nhiên, khi những vườn cây ăn trái truyền thống dần suy thoái do tuổi tác và dịch bệnh, người dân đã mạnh dạn chuyển sang trồng dâu da. Giống dâu xiêm là giống chủ yếu được trồng tại An Phước. Để có được những trái dâu da An Phước chất lượng như ngày nay là cả một quá trình chọn lọc và lai ghép công phu của các nhà vườn. Họ tỉ mỉ tuyển chọn những cây khỏe mạnh, cho trái to, ngọt, chùm dày và năng suất cao để nhân giống. Nhiều nhà vườn đã phải trải qua nhiều năm thử nghiệm, loại bỏ những cây kém chất lượng để tạo ra những vườn dâu ưng ý. Khoảng 30 năm trở lại đây, cây dâu da mới thực sự trở thành cây trồng chủ lực, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân An Phước. Nâng tầm giá trị vùng đặc sản.

Sự phát triển của đô thị hóa, các khu công nghiệp và nhà máy đã mang đến những thách thức không nhỏ cho vùng đất An Phước. Ô nhiễm nguồn nước và môi trường đã ảnh hưởng đến sự phát triển của cây trồng. Nhiều nông dân đã phải nhượng lại đất đai để xây nhà trọ hoặc bán đất nền, khiến diện tích đất nông nghiệp, bao gồm cả diện tích trồng dâu da, ngày càng thu hẹp. Hiện tại, xã An Phước chỉ còn khoảng 40 hécta trồng dâu da. Tuy nhiên, nhờ chất lượng vượt trội, dâu da An Phước đã trở thành một đặc sản du lịch được ưa chuộng, bày bán tại nhiều điểm dừng chân và khu du lịch trong và ngoài tỉnh, thậm chí còn được đưa đi tiêu thụ ở các thành phố lớn.

Ông Nguyễn Hữu Trí, Giám đốc HTX Nông nghiệp VAC sinh thái trái cây Long Thành, chia sẻ rằng HTX được thành lập với mục tiêu cao cả là giữ gìn và khôi phục diện tích các loại cây ăn trái đặc sản, đặc biệt là cây dâu da, một "báu vật" không thể lẫn vào đâu được của địa phương. HTX đang tích cực ứng dụng các chế phẩm sinh học như lợi khuẩn Probiotic (IMO) và nấm men rượu (MEVI) để sản xuất phân bón hữu cơ, cung cấp cho nông dân với giá ưu đãi. Các thành viên HTX cũng đang nỗ lực chuyển đổi sang phương thức sản xuất hữu cơ, hướng đến sự an toàn và bền vững. Định hướng lâu dài của HTX là phát triển vùng đặc sản gắn liền với khai thác du lịch vườn, tạo thêm nguồn thu nhập ổn định cho người nông dân. Đại diện Phòng Nông nghiêp và Môi trường huyện Long Thành cho biết, dâu da hiện là cây trồng chủ lực, mang lại nguồn thu nhập chính cho nhiều hộ nông dân trong huyện. Với thương hiệu đã được khẳng định, huyện đang khuyến khích người dân giữ vững và nhân rộng diện tích cây trồng này. Địa phương cũng đang hỗ trợ HTX trong việc sản xuất theo hướng hữu cơ, xây dựng thương hiệu cho vùng đặc sản trái ngon, trái sạch, đồng thời tạo điều kiện phát triển du lịch vườn để nâng cao thu nhập cho người dân. Huyện Long Thành đang triển khai nhiều chương trình hỗ trợ nông dân xây dựng những vườn mẫu sạch đẹp. Các tuyến đường giao thông nông thôn cũng được quan tâm đầu tư, xây dựng theo tiêu chí sáng - xanh - sạch - đẹp, tạo điều kiện thuận lợi cho du khách đến tham quan và thưởng thức đặc sản ngay tại vườn.

Từ những cây dâu da trồng cho vui trong vườn nhà, người dân An Phước đã dày công vun trồng, chăm sóc để biến nó trở thành một đặc sản nức tiếng. Giữa những thách thức của thời đại, sự đoàn kết, sáng tạo và tâm huyết của người nông dân cùng với sự hỗ trợ của chính quyền địa phương đang mở ra một tương lai tươi sáng cho cây dâu da An Phước, không chỉ là một sản phẩm nông nghiệp mà còn là một điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch Đồng Nai.