Thời
gian qua, một số đường dây lừa đảo, đưa người ra nước ngoài lao động trái phép
đã bị cơ quan Công an phát hiện, triệt phá. Liên quan vụ việc phát hiện 39 thi
thể trong container ở Anh, dư luận hiện nay đang hết sức rất quan tâm ... điều gì đã
khiến họ liều mình vượt biên giới, hoàn cảnh nào đã đưa đẩy họ đến với đường dây vận chuyển
người bất hợp pháp...
Vụ việc là một
hồi chuông cảnh tỉnh khi thực tế có nhiều người Việt đã và đang bị những đường
dây vận chuyển người bất hợp pháp lôi kéo dụ dỗ. Họ phải trả một số tiền lớn,
để rồi phải chui lủi như những tội phạm trên cả chuyến đi. Xung quanh vụ việc này cùng với
trước đó, một số đường dây lừa đảo, đưa người ra nước ngoài lao động trái phép
đã bị cơ quan Công an phát hiện, triệt phá, nhiều ý kiến cho rằng, người dân
cần nâng cao cảnh giác, tránh bị lợi dụng và rơi vào cạm bẫy lừa xuất khẩu lao
động...
Xuất khẩu lao động chính ngạch là sự lựa chọn an toàn cho người dân
Theo
Chuyên gia pháp lý cho rằng, thời gian qua Đảng, Nhà nước ta đã có những chủ trương, quy định rất đúng
đắn, chi tiết, rõ ràng về vấn đề người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước
ngoài theo hợp đồng xuất khẩu lao động (XKLĐ) chính ngạch hợp pháp. Tuy nhiên, khi nhu cầu xuất khẩu lao
động tăng cao, một số doanh nghiệp và cá nhân đã cố tình tìm mọi cách thực hiện
đưa người dân xuất cảnh trái phép ra nước ngoài làm việc, dưới nhiều hình thức
biến tướng. Thậm chí, các đối tượng còn dụ dỗ người dân đi xuất khẩu “chui”
thông qua các con đường du lịch, thăm người thân... lợi dụng sự nhẹ dạ, cả tin
của người dân, hứa hẹn về một viễn cảnh như mơ
ở xứ người
để lừa đảo chiếm đoạt tài sản, đưa
người ra nước ngoài lao động bất hợp pháp hoặc bán cho chủ sử dụng lao động ở các
nước. Và hậu quả
không chỉ chính bản thân người lao động phải gánh chịu mà còn ảnh hưởng đến xã
hội...
* Vì sao nhiều
người chấp nhận đến với lao động "chui"...?
Trong nhiều năm qua, lợi dụng nhu cầu đi làm việc nước
ngoài tăng cao, một số đối tượng đã dụ dỗ, lôi kéo, tổ chức đưa người lao động
đi làm việc ở nước ngoài theo con đường bất hợp pháp. Trong khi đó, có nhiều
người muốn đi lao động ở nước ngoài
nhưng không đáp ứng được các yêu cầu, điều kiện của XKLĐ xuất khẩu
lao động chính ngạch như phải có trình độ ngoại ngữ, tay nghề
chuyên môn theo yêu cầu của nhà sử dụng, tuân thủ nghiêm ngặt về giờ giấc…Một
số người lại do thiếu thông tin, thiếu hiểu biết về pháp luật; số khác lại có
tâm lý nôn nóng muốn làm giàu nhanh chóng và không chính đáng nên muốn đi nước
ngoài nhanh theo con đường phi pháp; không lường hết được mọi khó khăn, nguy
hiểm, thậm chí đánh đổi bằng cả tính mạng… nên trở thành nạn nhân của các đối
tượng môi giới. Có những gia đình cả hai vợ chồng, hoặc anh em ruột cùng mắc
bẫy cò XKLĐ. Thực tế cho thấy, phần lớn người lao động đều ý thức được ngay từ
đầu hình thức đi công khai hoặc bí mật để đạt mục đích trốn đi lao động ở nước
ngoài, chỉ có số ít là người đi không nhận biết được do các đối tượng tự sắp
xếp, móc nối với các cá nhân hay tổ chức cho ở lại lao động bất hợp pháp. Thế
nhưng, dù nhận biết được những hệ lụy đó, nhiều người vẫn bất chấp tất cả, đánh
cược tương lai, số phận và tiền bạc của mình cho những đối tượng không hề có
thẩm quyền, chức trách trong lĩnh vực này.
* Thủ đoạn tinh vi
Hiện nay, việc lao động "chui" đang là một thực
trạng nhức nhối và con số đang không ngừng tăng lên. Theo cơ quan Công an, các đối
tượng thường sử dụng 3 hình thức để hoạt động tổ chức trốn và đưa người đi nước
ngoài trái phép. Thứ nhất là tổ chức trốn bí mật bất hợp pháp; các đối tượng
dẫn người qua đường tiểu ngạch không giấy tờ - đường bộ hoặc mua sắm thuyền vượt biển
(đường biển), kể cả từ Việt Nam và qua nước thứ 2 để vượt biên sang nước thứ 3.
Thứ hai là tổ chức trốn dưới hình thức
công khai bất hợp pháp; chúng có thể sử dụng hộ chiếu giả, giả mạo hồ sơ để
được cấp hộ chiếu mang tên người khác hoặc dùng hộ chiếu, thẻ thường trú của
người đã được định cư ở nước sở tại để quay vòng. Thậm chí có đối tượng còn tổ
chức người theo kiểu tham quan du lịch đến nước thứ 2 rồi từ đó tìm cách trốn
sang nước thứ 3 bằng đường bộ qua tiểu ngạch, vượt biển hay trốn trong xe
container hàng hóa.
Và thứ ba là dưới dạng tham quan, du lịch, thăm thân; giả
mạo hợp đồng lao động để được cấp visa lao động nhưng sau khi xuất cảnh tự tìm
kiếm việc làm; hợp thức hóa thành người của công ty, doanh nghiệp để được ra
nước ngoài hội chợ, hội thảo, khảo sát thị trường, ký hợp đồng hoặc có thể theo
kiểu hợp thức hóa đi du học tự túc rồi trốn ra ngoài tìm kiếm việc làm… Tuy
nhiên, dù theo bất kỳ hình thức nào, những việc làm này đều bị pháp luật ngăn
cấm. Song các đối tượng vẫn bất chấp mọi thủ đoạn để nhằm qua mặt cơ quan chức
năng, kiếm lợi nhuận từ việc làm phi pháp.
* Hệ lụy khôn lường
Rời xa quê hương với hy vọng đổi đời, tuy nhiên rất nhiều
người trong số họ bị bóc lột sức lao động, bị ngược đãi, quỵt tiền lương; nhiều
người bị cảnh sát bắt giữ, phạt tiền; hay trục xuất về nước mà không được sự
bảo hộ của bất kỳ nhà nước hoặc cơ quan tổ chức nào, để lại những món nợ khổng
lồ cho người thân, gia đình; thậm chí một số trường hợp còn bị chết do tai nạn,
dịch bệnh, thậm chí bị sát hại. Vượt biên trái phép, lao động “chui” chính là
người lao động đã tước đi quyền được bảo vệ của mình đồng nghĩa với đó sức
khỏe, sự an toàn và tính mạng của lao động sẽ luôn có thể rơi vào tình trạng
mất an toàn trong mọi trường hợp. Những lao động
đi làm việc ở nước ngoài theo kênh không chính thức sẽ không được pháp luật
nước sở tại bảo vệ, kể cả khi bị chủ sử dụng ngược đãi, không trả lương hoặc
trả lương thấp hơn quy định, hay khi điều kiện ăn ở và làm việc không bảo đảm.
Họ cũng không được hưởng trợ cấp thôi việc khi bị sa thải, không được bảo hiểm
y tế khi bị bệnh tật hay ốm đau, không được bảo hiểm rủi ro khi gặp rủi ro, tai
nạn.
Ngoài ra, Cảnh sát nước sở tại thường xuyên tổ chức các lực lượng để
truy quét lao động nước ngoài cư trú bất hợp pháp. Chính phủ các nước thường có
chính sách phạt tiền lao động trái phép, trường hợp không nộp phạt sẽ bị buộc
phải cải tạo lao động để đủ tiền nộp phạt. Người lao động đã vi phạm quy định
luật nhập cư của nước sở tại sẽ bị từ chối cấp visa và bị từ chối khi nhập cảnh
lại nước đó. Không chỉ mang đến nhiều rủi ro, hệ lụy cho người lao động, tình
trạng XKLĐ “chui” còn gây nhiều khó khăn cho công tác bảo hộ công dân ở nước
ngoài do không ai quản lý, nhất là khi gặp tai nạn, rủi ro. Hơn nữa, XKLĐ
“chui” còn làm xấu đi hình ảnh lao động Việt Nam ở nước ngoài, gây ảnh hưởng
không tốt chương trình hợp tác XKLĐ của nước ta với các nước.
* Tăng cường các
biện pháp quản lý
Để ngăn chặn tình trạng XKLĐ trái phép, theo ý kiến của
một số chuyên gia, cần tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp. Đối với chính quyền
cơ sở, cần tăng cường công tác quản lý công tác lao động di cư tự do. Khi người
dân xin xác nhận tờ khai thông tin cá nhân để làm thủ tục cấp hộ chiếu, chính
quyền địa phương cần xem xét rõ thông tin, mục đích của việc xuất cảnh. Khi làm hộ chiếu, ngành Công an cần kiểm tra kỹ lưỡng hồ sơ, vấn
đề xuất nhập cảnh của từng lao động. Phải nâng cao vai trò của chính
quyền địa phương, phối hợp đồng bộ các
ngành chức năng liên quan trong việc tăng cường kiểm soát chặt
chẽ hơn nữa, quyết liệt hơn nữa, để phát hiện những trường hợp đưa người dân ra
nước ngoài lao động trái phép. Nếu phát hiện hành vi vi phạm phải xử lý kịp thời,
nghiêm minh.
Ngành Lao động-TBXH cần phối hợp các cơ quan truyền thông đại chúng phổ biến
thường xuyên những vấn đề liên quan XKLĐ, từ cơ chế, chính sách của Nhà nước,
danh sách các doanh nghiệp XKLĐ được cấp phép, đến các thị trường lao động, số
lượng cần tuyển, điều kiện, thủ tục, mức phí đối với từng thị trường… để người
dân dễ dàng nắm bắt được, tránh tình trạng người có nhu cầu đi XKLĐ bị “cò” môi
giới lừa gạt. Nâng cao
vai trò của các ngành, đoàn thể, các tổ chức chính trị xã hội các
cấp trong công tác truyền thông, đổi
mới phương thức truyền thông, nội dung tuyên truyền và đối tượng tuyên truyền…
về các nguy cơ của tình trạng xuất khẩu lao động “chui” đến các vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa...
* Người
lao động cần cảnh giác với các hành vi
lừa đảo, đưa người ra nước ngoài lao động bất hợp pháp
Đối với người lao động, khi có nguyện vọng đi làm việc ở
nước ngoài nên trực tiếp đến cơ quan Lao động-Thương binh và Xã hội ở địa
phương hoặc liên hệ với đường dây nóng của Cục Quản lý lao động ngoài nước để
được giải đáp mọi vấn đề liên quan, không nghe theo môi giới. Trước khi quyết định ký hợp đồng với một công
ty, đơn vị nào đó về việc đi xuất khẩu lao động, người dân nên tìm hiểu thật kỹ
các thông tin liên quan đến doanh nghiệp, nước tiếp nhận, công việc phải thực
hiện, mức lương được nhận, thời gian làm việc trong ngày, chế độ phúc lợi...
Các doanh nghiệp ở nước ngoài- nơi tiếp nhận lao động phải có địa chỉ rõ ràng. Ngoài
ra, phải yêu cầu phía công ty, đơn vị ký hợp đồng đưa người đi xuất khẩu lao
động phải kê chi tiết các khoản thu phí và phải có biên lai rõ ràng. Để kiểm
tra xem công ty đưa người đi xuất khẩu lao động đó có được cấp phép không, người
dân nên truy cập vào website:dolab.gov.vn của bộ
LĐ-TB&XH. Doanh nghiệp nào được phép đưa người đi xuất khẩu lao động đều
thể hiện rất rõ trên trang web này...
NH-VH&TT